خودشناسی – ویژگی‌های خودمان را بهتر بشناسیم

خودشناسی از جمله بحثهایی است که همواره برای برای همه افراد جذاب و دلپذیر بوده و توجه طیف های وسیعی را به خود جلب نموده است.

تنها یک تحقیق ساده در تاریخ بشریت ، گواه این است که عموما دانشمندان ، محققین و سخن پردازانی که در باره فلسفه وجودی انسان و خصلتها و ویژگی های انسان ها سخن گفته اند، از مقبولیت بیشتری در جوامع انسانی برخوردار بوده اند.

خود شناسی در علوم مختلف ، دارای معنا و کاربردها و مصادیق مربوط به همان علم می باشد. خودشناسی از منظر دین و مذهب، خودشناسی در فلسفه و عرفان، خودشناسی در علوم اقتصادی و خودشناسی از منظر روانشناسی

اما آنچه در علوم مربوط به انسان مطرح می شود، خودشناسی در روانشناسی می باشد.

دانشمندان و محققین علم روانشناسی ، شاخص های گسترده و متنوعی برای بیان و تحلیل صفات شخصیتی و ویژگیهای شخصیتی افراد مطرح می کنند که هر کدام ، دارای مزایا ، کاربردها و البته محدودیت های ویژه خود را دارا می باشد.

عموما زمانی که از خودشناسی سخن می گوییم ، در واقع قرار است با کمک گرفتن از همین الگوها و صفات ، خصوصیات رفتاری و بینشی خود و سایرین را بررسی و ارزیابی کنیم.

خودشناسی چیست؟

خودشناسی نوعی مهارت است. مهارت شناخت خود که ریشه اصلی هر نوع تغییر، رشد و بهبود فردی است. انسان تا از درون خود آگاه نباشد و به نقاط قوت و ضعف خود، توانمندی ها و محدودیت های خود، استعدادها و علایق خود واقف نگردد، نمی تواند به تغییر ساختارهای فکری و رفتاری خود بپردازد و طبیعتا نمی تواند در مسیر رشد قرار گیرد.

هر رشد و بهبودی در زندگی بدون شناخت خود، یک رشد سطحی و زودگذر خواهد بود که ریشه و پایه های آن در زمینی سست قرار دارد.

فواید خودشناسی

تصمیمات بهتری می گیریم

بسیاری از افراد وقتی تصمیمی در هر بعدی از زندگی خود می گیرند، یا آن تصمیم را اجرا نمی کنند یا پس از اجرای آن تصمیم، دچار سردرگمی یا پوچی می شوند و حال خوبی را تجربه نمی کنند.

دلیل آن می تواند عدم شناخت علایق و استعدادهای خود باشد. وقتی تصمیماتی مطابق با علایق و توانمندی های خودمان می گیریم، طبیعی است که بهترین تصمیم را گرفته ایم و برای انجام و به ثمر رساندن آن هم دارای انگیزه و اشتیاق بیشتری داریم. لذا خودشناسی می تواند ما را در رسیدن به موفقیتهای تصمیمات مان نزدیکتر کند.

زمینه ای برای تغییر و بهبود فردی ایجاد می شود

هر تغییر و بهبودی در زندگی، آغاز سفری است از نقطه فعلی به سمت نقطه مطلوب. در این سفر اگر ندانیم از نظر شخصیتی در چه وضعیتی هستیم، چگونه می توانیم این سفر را آغاز و سپس به پایان برسانیم.

وقتی نمی دانیم شخصیتی برونگرا داریم یا درونگرا، چگونه می توانیم برای این سفر با سایرین ارتباط بگیریم.

هیچ کس نمی تواند مدعی کامل بودن کند. هر فردی در هر موقعیتی دارای نقاط قوت و ضعفی است که در سایه خود شناسی می تواند سفری مطمئن از نقطه فعلی به سمت نقطه مطلوب را طی کند.

قدرت پیش بینی از آینده را افزایش می دهد

در بیشتر مواقع،  شکست ها، مشکلات و چالش های زندگی حاصل عدم شناخت از خود می باشد. وقتی خودمان را به اندازه کافی بشناسیم، قبل از قرارگیری در موقعیت های دشوار می توانیم آنها را پیش بینی کنیم و برای مقابله با آنها تدابیر بهتری بیندیشیم.

اینکه در هر موقعیتی چگونه خود را کنترل کنیم، یا با دشواری ها چه رویکردی داشته باشیم، به میزان شناخت از خود و شناخت ویژگی های شخصیتی خودمان بستگی دارد.

شناخت دیگران را تقویت می کند

هر چقدر از خودمان شناخت بهتری داشته باشیم، بهتر می توانیم دیگران را بشناسیم. تفاوت های فردی دیگران را بهتر درک می کنیم و خصوصیات اخلاقی و شخصیتی دیگران را به رسمیت می شناسیم.

خودشناسی و به دنبال آن شناخت دیگران، باعث می شود مهارتهای ارتباطی، توان مذاکره، سازگاری در کارهای تیمی و مدیریت تعارض در ما تقویت گردیده و تعاملات تیمی و سازمانی ما بهبود و ارتقا دهد.

چگونه خود را بشناسیم؟

مبحث خودشناسی از جمله مباحث بسیار قدیمی و پیچیده و پر پیچ و خم در طول حیات بشر بوده است و همواره انسان در طول تاریخ تلاش کرده از روشها و ابزارهای مختلفی به شناخت خود بپردازد. از ستاره شناسی و ارتباط آن با خصلت های رفتاری انسان تا پیدایش علم روانشناسی و کاوش در مشخصات جسمانی و روحی، روانی انسان.

با کمی جستجو در فضای اینترنت می توانیم به تست های بیشماری در رابطه با شخصیت شناسی و دوره های مختلف شخصیت شناسی دست پیدا کنیم. اما پس از طی کردن دوره های شخصیت شناسی، آنچه که از همه مهمتر است، تفکر عمیق در باره خویشتن و واکاوی روحیات، علایق و استعدادهای دورونی خودمان است.

برای انجام چنین تفکر عمیق، مراحل زیر پیشنهاد و تاکید می گردد:

مرحله اول : در گوشه ای دنج و خلوت دست به قلم و کاغذ شوید

هر تفکر و اندیشه عمیقی نیاز به سکوت و آرامش دارد. در اتاق یا هر مکان دیگری در حالی که دور و بر خود را خلوت کرده اید ساعتی را به بررسی و شناخت خود اختصاص دهید. برای این کار باید به پیدا کردن علایق و استعدادها، نقاط قوت و ضعف و توانمندیهای خود بپردازید.

برای گرفتن نتیجه مطلوب و کاربردی، بهتر است یک جدول T بر روی کاغذ ترسیم کنید و در یک طرف آن نقاط قوت و در طرف دیگر آن نقاط ضعف خود را لیست کنید. سعی کنید سوالاتی چالشی و مفید از خود بپرسید و پاسخ آنها را در جدول یادداشت نمایید.

مرحله دوم: رفتارهای روزانه خود را بررسی و یادداشت نمایید

هر کدام از خصوصیات شخصیتی ما، بر اثر تکرار به خصوصیات رفتاری ما تبدیل گردیده و با پیدا کردن رفتارهای مشابه و پرتکرار می توانیم به شخصیت خودمان پی ببریم.

در واقع این مرحله، تکمیل کننده مرحله قبلی است. یعنی نقاط قوت و ضعف خود را ( که در جدول قبلی نوشته ایم ) در طول روز در رفتارهای خود پیدا کرده و در صدد تقویت یا اصلاح آنها برمی آییم.

مرحله سوم: پرسش از اطرافیان

همه ما علاوه بر شناختی که از خود پیدا می کنیم، دیگران نیز در باره ما قضاوت می کنند و می توانند کمک بسیار زیادی در پیدا کردن نقاط قوت و ضعف ما داشته باشند. در این مرحله برای اینکه بتوانید تصویری دقیق تر و کاملتر از شخصیت خودتان داشته باشید، از اطرافیان خود بخواهید رفتارهای روزانه شما را به دقت بررسی کنند و نظرشان را به شما منتقل نمایند.

مرحله چهارم: برای آینده خود برنامه ریزی و هدف گذاری کنید

یکی از ابعاد مهم زندگی ما، شخصیتی است که می خواهیم داشته باشیم. در واقع این بعد از زندگی ما همان نقطه مطلوبی است که قطعا با نقطه موجود که در حال حاضر در آن موقعیت قرار داریم متفاوت بوده و احتمالا فاصله زیادی از هم دارند.

تعیین هدفگذاری و حرکت در مسیر رسیدن به نقطه مطلوب، نیاز به به تعیین الویت ها و پیدا کردن نقاط قوت و ضعف دارد. لذا این مرحله نیز می تواند در شناخت از خودمان، کمک شایانی داشته باشد.

مرحله پنجم: تکرار مراحل قبلی و یادگیری

برای شناخت دقیق تر از خود، تکرار مراحل قبلی ضروری است. همه عادتها و رفتارهای ما بر اثر تکرار و تکرار و تکرار شکل گرفته و برای شناخت این شخصیت، باید خود را بطور مداوم و تکراری تحت بررسی قرار دهیم تا بتوانیم الگوهایی که نیاز به تغییر دارند را در طی یک بازه زمانی تحت کنترل و تغییر قرار دهیم.

در این مرحله، نیاز است به یادگیری مهارتهای شخصیت شناسی بپردازیم تا بتوانیم بصورت کاملا علمی و عملی به تغییر نقاط ضعف و تقویت نقاط قوت خود دست یابیم.